Basiskennis over wolproductie - leestijd 14-18 min
Wol met Waarde
De kwaliteit, en dus de prijs, van wol wordt al vroeg in de keten bepaald: bij de schapenhouder. Daarom is het als schapenhouder belangrijk om te weten hoe je op duurzame wijze wol kunt produceren en wat voor afnemers van belang is.
Het project ‘Wol met Waarde’ is opgezet de NSFO en Hollands Wol Collectief om kennis op te doen en te delen over de kwaliteit van de wol door de gehele keten: vanaf de wolproductie in de wei of natuurgebied tot en met de verwerkende industrie.
Op deze pagina is in vijf thema’s de basis samengevat voor schapenhouders die hun wol beter willen vermarkten. Aan het slot van ieder thema kun je doorklikken als je meer wilt weten. Ieder thema wordt afgesloten met leestips voor wie verder wil lezen.
Wol verwerken
Duurzaam wol produceren
Vermarkten vanwol
Op wol fokken
1. Wol oogsten
Scheren, sorteren en opslaan
Er zijn verschillende stappen om de wolkwaliteit goed te houden tijdens het oogsten. Dit zijn basisactiviteiten die bij elke scheerbeurt belangrijk zijn.
Voorbereiden
Houd je schapen schoon, het hele jaar door. Voer hooi laag bij de grond en niet in hoge ruiven, en gebruik geen stro of houtsnippers vlak voor het scheren. Het is namelijk heel lastig om hooi en stro uit de wol te wassen.
Houd bij welke diergeneesmiddelen je op/in de vacht gebruikt.
Kies het moment waarop je gaat scheren. Koude schapen scheren slecht, omdat de lanoline in de vacht dan hard is. Als je ervoor kiest om in de winter te scheren, zet de schapen dan een dag van tevoren binnen. Ook moeten lammeren minstens 10 weken oud zijn voor je de moeders gaat scheren, anders komt het scheerapparaat niet door de wol heen en krijg je slechte kwaliteit. Dit heeft met de energie die naar de melkproductie gaat te maken.
Scheren
Scheerders scheren met de hand of met een machine. Handscheerders gebruiken geen stroom, de schapen ervaren een minder grote temperatuur shock omdat er minder dicht op de huid geschoren wordt en het snijvlak blijft schoner. Machinescheerders werken sneller en het eindresultaat op het schaap is egaler. Van een scheerder wordt verwacht dat hij/zij gelijkmatig scheert, geen plukken wol onder de poten en kin laat zitten en geen wondjes veroorzaakt.
Machinescheren
Scheren op een schone ondergrond
Handscheren
Scheer altijd op een schone ondergrond en nooit in het stro. Een oud tapijt is ideaal, maar hout of bouwzeil werkt ook. Houd de ondergrond tijdens het scheren schoon: veeg steeds als je een aantal schapen hebt geschoren en verwijder losse plukjes wol en wol met veel mest.
Mooie, schone witte wol
Voorkom second cuts, dat wil zeggen dubbel scheren. Hierbij wordt de wol niet in één keer tot op de huid afgeschoren, maar in twee keer. Je hebt dan te korte vezels en dat beperkt het verwerken van de wol.
Sorteren
Het sorteren van de wol doe je per toepassing. Doe sowieso een minimale sortering en houd witte wol en bonte wol apart. Vervuilde of vervilte vachten moeten ook apart worden gehouden: die worden niet gewassen maar kunnen wel voor bemesting worden gebruikt. Zo krijgt alle wol een toepassing.
Afgekeurd: te veel stro
Afgekeurd: te vervuild
Wolzakken
Gebruik de speciale wolzakken, geen bigbags. Om de wol goed aan te stampen raden we aan om een wolrek te gebruiken. Daar hang je de zak in. Zo past er tot wel 100 kg in één wolzak. Gebruik nooit plastic zakken. Wol is licht vochtig en kan gaan schimmelen als het niet kan ademen.
Bewaren
Bewaar de wol droog en ongedierte vrij, bijvoorbeeld van de grond op pallets.
Als je meer wilt weten
-
It all begins with an idea. Maybe you want to launch a business. Maybe you want to turn a hobby into something more. Or maybe you have a creative project to share with the world. Whatever it is, the way you tell your story online can make all the difference.
-
It all begins with an idea. Maybe you want to launch a business. Maybe you want to turn a hobby into something more. Or maybe you have a creative project to share with the world. Whatever it is, the way you tell your story online can make all the difference.
-
Na het scheren gooi je de vacht uit op een tafel. De vacht komt met de binnenkant naar beneden, waarbij je de achterpoten het langst blijft vasthouden. Dit vereist enige oefening. Een speciale woltafel is ideaal, maar een zelfgemaakt rooster kan ook goed. Het voordeel van het uitgooien van de vacht is dat eventuele tweede scheer door het rooster valt, je goed overzicht hebt over de vacht en je de vacht goed kunt kan skirten.
Dan begint het skirten, waarbij dingen die niet in de te verkopen vacht mogen er uit worden gehaald. Dat zijn:
Standaard worden Dde stukken van mindere kwaliteit verwijderd: die bij de schouder, buik, poten, staart en nek. Deze worden standaard verwijderd, tenzij de nekwol mooi schoon is.
Mest
Stro en takjes
Vachten met kemp afkeuren
Korte wolvezels door dubbelscheer of ziekte
Heel soms een stukje vel
Markeringsverf: die kleur kan er niet altijd uitgewassen worden, waardoor het eindresultaat een zweem van markeringsverf krijgt
Eventueelt. ook te lange vezels!
En vachten met kemp in zijn geheel.
Daarna beoordeel je de wolwordt de wol beoordeeld. Door ziekte of verandering in voerpatroon kan er een breuklijn in de wol zitten. Soms is die zichtbaar, maar je kunt de vezels vaak ook horen breken als je aan een plukje wol trekt.
Je rolt de vacht op. De vacht wordt opgerold zodat alleen nog de binnenkant zichtbaar is. Zo blijft de gehele vacht samen en is het eventueel mogelijk om de wol per vacht te verkopen aan bijvoorbeeld handspinners of vilters.
-
It all begins with an idea. Maybe you want to launch a business. Maybe you want to turn a hobby into something more. Or maybe you have a creative project to share with the world. Whatever it is, the way you tell your story online can make all the difference.
Scheerder en wool handler werken samen
Vacht op woltafel
Skirt instructies
Verder lezen
Artikel in vakblad Het Schaap: in elf stappen naar optimale woolhandling: zo geef je wol waarde
Colofon
In het project Wol met Waarde van SABE RVO hebben studiegroepen door de hele keten heen bedrijven bezocht: van schapenbedrijven tot aan wolverwerkers. We bedanken alle sprekers die hun kennis en kunde hebben gedeeld.
Informatie en demodag woltesten - 11 januari 2024
Locatie: Natuur- en Landschapsbeheer Op Dreef en De Wassum
Sprekers: Paul Vallely van Art of Fibre, Sjraar van Beek van De Wassum, Mirthe Snoek van Hollands Wol Collectief, Reinard Everts van NSFO
Workshops door: Paul Vallely en Margje Sijl van Art of Fibre
Studiedag Wol Oogsten - 2 mei 2024
Locatie: Woolpowers, De Wolschuur Echteld
Sprekers: Mirthe Snoek van Hollands Wol Collectief, Reinard Everts van NSFO, Marieke Janssen van Woolpowers
Workshops door: schaapscheerder Johannes Kloosterman en Marieke Janssen
Studiedag Optimale wolproductie - 14 januari 2025
Locatie: Merino Wolboerderij Blij Bezuiden in Koewacht
Fokken op wolproductie - 10 februari 2025
Locatie: Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN)
Sprekers: Noëlle Hoornman van CGN, Reinard Everts van NSFO
Rondleiding: Noëlle Hoornman